Διαβήτης: όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα συμπτώματα, τη διάγνωση και τη θεραπεία

Ο διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός χρησιμοποιεί τη γλυκόζη. Η γλυκόζη αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας για τα κύτταρα και η ρύθμισή της γίνεται κυρίως μέσω της ινσουλίνης, μιας ορμόνης που παράγεται από το πάγκρεας. Η διαταραχή αυτής της διαδικασίας οδηγεί σε υπεργλυκαιμία, δηλαδή αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.

Τύποι διαβήτη

Διαβήτης τύπου 1

• Ανοσολογικής φύσης
• Εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ή νέους ενήλικες
• Ο οργανισμός δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη
• Χρειάζεται καθημερινή χορήγηση ινσουλίνης

Διαβήτης τύπου 2

• Ο πιο συχνός τύπος, σχετίζεται κυρίως με την παχυσαρκία και την καθιστική ζωή
• Ο οργανισμός είτε δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη είτε δεν τη χρησιμοποιεί σωστά (αντίσταση στην ινσουλίνη)
• Μπορεί να αντιμετωπιστεί αρχικά με διατροφή και άσκηση, αλλά συχνά απαιτεί και φαρμακευτική αγωγή

Γενετικός ή μονογονιδιακός διαβήτης (MODY)

• Σπάνιος τύπος, οφείλεται σε μεταλλάξεις συγκεκριμένων γονιδίων
• Διαγιγνώσκεται κυρίως σε νεαρά άτομα

Διαβήτης κύησης

• Εμφανίζεται κατά την εγκυμοσύνη και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό
• Απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση για την προστασία της μητέρας και του εμβρύου

Συμπτώματα του διαβήτη

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά (τύπου 2) ή απότομα (τύπου 1). Μερικά από τα πιο κοινά περιλαμβάνουν:

• Συχνή ούρηση
• Έντονη δίψα
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Αίσθημα κόπωσης
• Θολή όραση
• Συχνές λοιμώξεις (ούρων, δέρματος)
• Καθυστερημένη επούλωση πληγών

Είναι σημαντικό να μην αγνοείτε τα πρώιμα σημάδια και να ζητάτε ιατρική συμβουλή εγκαίρως.

Διάγνωση του διαβήτη

Η διάγνωση γίνεται μέσα από αιματολογικές εξετάσεις:

• Γλυκόζη νηστείας: Επίπεδα ≥126 mg/dL θεωρούνται ενδεικτικά διαβήτη
• Καμπύλη σακχάρου (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης): Χρησιμοποιείται κυρίως για τον διαβήτη κύησης
• Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c): Δείχνει τον μέσο όρο σακχάρου τελευταίου 3μήνου. Τιμή ≥6.5% υποδεικνύει διαβήτη

Επιπλοκές του διαβήτη

Αν δεν ελεγχθεί σωστά, ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως:

• Καρδιαγγειακά νοσήματα (έμφραγμα, εγκεφαλικό)
• Νεφροπάθεια (βλάβη στα νεφρά)
• Νευροπάθεια (μουδιάσματα, πόνος στα άκρα)
• Αμφιβληστροειδοπάθεια (προβλήματα στην όραση)
• Διαβητικό πόδι (έλκη, λοιμώξεις, ακρωτηριασμοί)

Η πρόληψη των επιπλοκών βασίζεται στον καλό γλυκαιμικό έλεγχο, την τακτική ιατρική παρακολούθηση και την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.

Αντιμετώπιση και θεραπεία

Η θεραπεία διαφέρει ανάλογα με τον τύπο διαβήτη και τις ανάγκες του κάθε ασθενούς.

Τρόπος ζωής

• Ισορροπημένη διατροφή: περιορισμός απλών σακχάρων και επεξεργασμένων τροφών, αύξηση φυτικών ινών
• Τακτική σωματική άσκηση
• Έλεγχος βάρους και διακοπή καπνίσματος

Φαρμακευτική αγωγή

• Από του στόματος αντιδιαβητικά φάρμακα (κυρίως για τύπο 2)
• Ινσουλίνη: απαραίτητη για τον τύπο 1 και πολλές φορές και για τον τύπο 2
• Νεότερες θεραπείες: όπως αγωνιστές GLP-1 και αναστολείς SGLT2 που συνδυάζουν ρύθμιση του σακχάρου και προστασία από καρδιαγγειακά

Η σημασία της πρόληψης

Η πρόληψη είναι εφικτή κυρίως στον τύπο 2 διαβήτη και περιλαμβάνει:

• Σωστή διατροφή από μικρή ηλικία
• Σωματική δραστηριότητα καθημερινά
• Έλεγχο του σωματικού βάρους
• Τακτικούς προληπτικούς ελέγχους, ιδιαίτερα αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό

Υποστήριξη από την πολιτεία

Στην Ελλάδα, υπάρχουν δημόσιες δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, όπως τα Κέντρα Υγείας και τα Διαβητολογικά Ιατρεία, όπου παρέχονται δωρεάν:

• Εξετάσεις ρύθμισης σακχάρου
• Εκπαιδευτικά προγράμματα αυτοδιαχείρισης
• Συμβουλές διατροφής και φροντίδας ποδιών

Επίσης, το κράτος καλύπτει τα φάρμακα, τις ταινίες μέτρησης σακχάρου και τα αναλώσιμα για όσους πάσχουν από διαβήτη, μέσω του ΕΟΠΥΥ.