Κατανόηση του αγχοκαταθλιπτικού συνδρόμου: Συμπτώματα, αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης

Το άγχος και η κατάθλιψη είναι δύο από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές παγκοσμίως. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Δημόσιας Υγείας, πάνω από 260 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από καταθλιπτικές διαταραχές και σχεδόν 280 εκατομμύρια από αγχώδεις διαταραχές. Πολύ συχνά, τα δύο αυτά προβλήματα συνυπάρχουν στον ίδιο άνθρωπο, δημιουργώντας μια πιο περίπλοκη και επιβαρυντική κατάσταση: το αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο.

Τι είναι το αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο;

Το αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο, ή αλλιώς μικτό άγχος-κατάθλιψη, είναι μια ψυχιατρική διαταραχή όπου ο ασθενής εμφανίζει ταυτόχρονα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Μπορεί να εμφανίζεται με διαφορετικούς τρόπους:

• Και οι δύο διαταραχές είναι παρούσες και αλληλένδετες.
• Μία εκδηλώνεται εντονότερα, ενώ η άλλη είναι πιο ήπια.
• Το άγχος εμφανίζεται πρώτο και στη συνέχεια εκδηλώνεται και η κατάθλιψη, ή το αντίστροφο.

Σύμφωνα με ψυχίατρο, είναι απαραίτητο να σταματήσει η κοινωνική στίγματιση αυτών των διαταραχών: κανείς δεν είναι “αδύναμος” επειδή πάσχει από άγχος ή κατάθλιψη – πρόκειται για παθολογίες του εγκεφάλου, οι οποίες είναι απολύτως αντιμετωπίσιμες.

Ποια η διαφορά ανάμεσα σε άγχος και κατάθλιψη;

Αν και πολλές φορές συγχέονται, η βασική διαφορά βρίσκεται στο συναίσθημα που κυριαρχεί:

• Το άγχος χαρακτηρίζεται από συνεχή ανησυχία, φόβο, νευρικότητα και υπερένταση. Οδηγεί σε συμπεριφορές αποφυγής, υπερ-έλεγχο ή αναβλητικότητα.
• Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από βαθιά θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος, χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολία στη σκέψη και στη λήψη αποφάσεων.

Συχνά τα άτομα με αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο έχουν και τα δύο σύνολα συμπτωμάτων σε διαφορετικούς βαθμούς.

Συμπτώματα του αγχοκαταθλιπτικού συνδρόμου

Συμπτώματα άγχους:

• Έντονος, διαρκής φόβος και ανησυχία
• Ευερεθιστότητα και παρορμητικότητα
• Σωματικές ενοχλήσεις: στομαχόπονος, ναυτία, ζαλάδες
• Αϋπνία ή διαταραχές ύπνου
• Υπερφαγία ή ανορεξία
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Κόπωση

Συμπτώματα κατάθλιψης:

• Βαθιά λύπη και αίσθημα μοναξιάς
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση, απαισιόδοξες σκέψεις, ακόμα και αυτοκτονικές τάσεις
• Έλλειψη ενέργειας και ενδιαφέροντος
• Διαταραχές ύπνου (πρόωρη αφύπνιση, μη αποκαταστατικός ύπνος)
• Σεξουαλικές δυσλειτουργίες
• Ανορεξία ή υπερφαγία
• Σωματικά συμπτώματα όπως χρόνιοι πόνοι

Το σύνδρομο μπορεί να προκληθεί από τραυματικά γεγονότα (απώλεια, διαζύγιο, επίθεση, απόλυση), αλλά και από ευχάριστες αλλαγές που απαιτούν προσαρμογή (γέννηση παιδιού, γάμος, μετακόμιση). Ακόμα, μπορεί να εμφανιστεί χωρίς εμφανές αίτιο, λόγω γενετικών, ψυχολογικών ή κοινωνικών παραγόντων.

Πιθανά αίτια και διαφορική διάγνωση

Το αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο μπορεί να σχετίζεται ή να συγχέεται με:

• Ψυχικές διαταραχές όπως διαταραχές προσωπικότητας, εξαρτήσεις, ψυχωσικά επεισόδια
• Σωματικές παθήσεις όπως υπερθυρεοειδισμός, νευρολογικές παθήσεις (π.χ. Πάρκινσον), ελλείψεις βιταμινών

Ο ιατρός οφείλει να ερευνήσει εις βάθος κάθε περίπτωση, εξετάζοντας πλήρως την κλινική εικόνα και αν χρειαστεί να προτείνει επιπλέον εξετάσεις (αιματολογικές, απεικονιστικές).

Πώς αντιμετωπίζεται το αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο;

Η θεραπευτική προσέγγιση βασίζεται σε τρεις πυλώνες:

1. Φαρμακευτική αγωγή

Χορηγούνται αντικαταθλιπτικά που καλύπτουν τόσο την κατάθλιψη όσο και το άγχος. Ο ψυχίατρος προσαρμόζει τη θεραπεία ανάλογα με τη βαρύτητα και τις ανάγκες του ασθενούς.

2. Ψυχοθεραπεία

Οι γνωσιακές-συμπεριφορικές θεραπείες (CBT) είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές, βοηθώντας τον ασθενή να αναγνωρίσει και να αλλάξει τις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές.

3. Καινοτόμες θεραπείες

Ανάλογα με την περίπτωση, μπορούν να εφαρμοστούν νεότερες προσεγγίσεις όπως η διακρανιακή μαγνητική διέγερση, mindfulness ή ομαδικές θεραπείες.

Κλείσιμο

Το αγχοκαταθλιπτικό σύνδρομο δεν είναι μια «στιγμιαία κακή διάθεση», αλλά μια πραγματική ψυχική διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει σε βάθος κάθε πτυχή της ζωής. Η κατανόηση, η έγκαιρη διάγνωση και η ολιστική αντιμετώπιση μπορούν να οδηγήσουν στην πλήρη αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας του ατόμου.

Αν αναγνωρίζεις στον εαυτό σου κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα, μην διστάσεις να μιλήσεις με έναν επαγγελματία υγείας. Η βοήθεια υπάρχει – και η ελπίδα για βελτίωση είναι υπαρκτή και εφικτή.