Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS): Συμπτώματα και διαχείριση

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μια κοινή ορμονική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία. Χαρακτηρίζεται από ορμονική ανισορροπία, ακανόνιστο κύκλο περιόδου, πολλαπλές μικρές κύστεις στις ωοθήκες και συχνά συνοδεύεται από μεταβολικές και δερματολογικές επιπτώσεις. Η έγκαιρη διάγνωση και σωστή διαχείριση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην ποιότητα ζωής και τη γονιμότητα.

Τι είναι το PCOS

Το PCOS είναι ένα σύνδρομο που προκαλείται από δυσλειτουργία της ωοθηκικής λειτουργίας και ορμονική ανισορροπία, κυρίως αύξηση των ανδρογόνων (ανδρικές ορμόνες). Οι γυναίκες με PCOS συχνά δεν έχουν τακτική ωορρηξία, με αποτέλεσμα την ακανόνιστη έμμηνο ρύση και δυσκολία στη σύλληψη.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά οι πιο κοινές ενδείξεις περιλαμβάνουν:

Διαταραχές περιόδου:

• Αραιές ή απούσες έμμηνοι ρύσεις
• Παρατεταμένη διάρκεια μεταξύ των κύκλων
• Πολύ ελαφριά ή πολύ βαριά αιμορραγία

Ορμονικές εκδηλώσεις:

• Αυξημένη τριχοφυΐα σε πρόσωπο, στήθος ή κοιλιά (υπερτρίχωση)
• Ακμή, ιδιαίτερα στο πηγούνι και τη γνάθο
• Λιπαρό δέρμα ή πιτυρίδα
• Απώλεια μαλλιών (ανδρογενετική αλωπεκία)

Μεταβολικές αλλαγές:

• Αύξηση βάρους ή δυσκολία στην απώλεια κιλών
• Αντίσταση στην ινσουλίνη
• Αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη τύπου 2
• Αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης ή τριγλυκεριδίων

Προβλήματα γονιμότητας:

• Δυσκολία σύλληψης λόγω έλλειψης ωορρηξίας

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται σε τρία βασικά κριτήρια (κριτήρια του Ρότερνταμ). Για να επιβεβαιωθεί το PCOS, πρέπει να πληρούνται δύο από τα τρία:

1. Ακανόνιστος ή απουσία κύκλου (ωορρηξίας)
2. Κλινικά ή εργαστηριακά σημεία υπερανδρογονισμού
3. Πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών στον υπερηχογραφικό έλεγχο

Επίσης πραγματοποιούνται:

• Αιματολογικές εξετάσεις για ορμόνες (LH, FSH, τεστοστερόνη, ινσουλίνη)
• Υπέρηχος πυέλου για έλεγχο της μορφολογίας των ωοθηκών

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην υγεία

Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, το PCOS μπορεί να οδηγήσει σε:

• Υπογονιμότητα
• Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
• Υπέρταση
• Κατάθλιψη ή άγχος
• Καρκίνο του ενδομητρίου (λόγω παρατεταμένης απουσίας περιόδου)
• Σύνδρομο μεταβολικού τύπου

Τρόποι διαχείρισης

Δεν υπάρχει μία ενιαία θεραπεία για το PCOS, αλλά η προσέγγιση εξατομικεύεται ανάλογα με τα συμπτώματα και τους στόχους της κάθε γυναίκας (π.χ. σύλληψη, ρύθμιση περιόδου, απώλεια βάρους).

1. Τροποποίηση τρόπου ζωής

Η απώλεια 5-10% του σωματικού βάρους μπορεί να βοηθήσει δραστικά στη ρύθμιση του κύκλου και της ωορρηξίας.

• Υγιεινή διατροφή με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη
• Τακτική άσκηση (τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα)
• Αποφυγή επεξεργασμένων τροφών και ζάχαρης

2. Ορμονική θεραπεία

Για ρύθμιση περιόδου και μείωση των συμπτωμάτων υπερανδρογονισμού:

• Αντισυλληπτικά χάπια (συνδυασμένα οιστρογόνα-προγεσταγόνα)
• Αντιανδρογόνα (π.χ. σπιρονολακτόνη)
• Προγεσταγόνα σε τακτά χρονικά διαστήματα για πρόληψη υπερπλασίας του ενδομητρίου

3. Φάρμακα για γονιμότητα

Για γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν:

• Clomiphene citrate (κινεί την ωορρηξία)
• Letrozole
• Μετφορμίνη (ιδιαίτερα σε γυναίκες με αντίσταση στην ινσουλίνη)
• Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (σε σοβαρότερες περιπτώσεις)

4. Διαχείριση δερματικών προβλημάτων

• Τοπικές θεραπείες για ακμή
• Αποτρίχωση ή θεραπεία με λέιζερ για την υπερτρίχωση
• Αντιανδρογόνες θεραπείες για μείωση της τριχοφυΐας

Πότε να επισκεφτείτε γιατρό

Καλό είναι να ζητήσετε ιατρική συμβουλή αν:

• Έχετε αραιές ή απούσες περιόδους
• Παρατηρείτε έντονη τριχοφυΐα σε περιοχές όπου δεν υπήρχε
• Αντιμετωπίζετε δυσκολία να συλλάβετε
• Παρατηρείτε αιφνίδια αύξηση βάρους

Η έγκαιρη διάγνωση βοηθά στην αποτροπή σοβαρών επιπλοκών και στη βελτίωση της ζωής