admin
Ο δείκτης PSA (Prostate-Specific Antigen) είναι μια από τις βασικότερες εξετάσεις για την αξιολόγηση της υγείας του προστάτη στους άνδρες. Παρότι συχνά θεωρείται “εξέταση για καρκίνο”, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Δεν είναι κάθε αύξηση PSA λόγος πανικού, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις όπου λειτουργεί σαν προειδοποιητικό καμπανάκι για σοβαρότερες παθήσεις.
Τι είναι το PSA
Το PSA είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τα κύτταρα του προστάτη. Κυκλοφορεί στο αίμα και μετριέται μέσω απλής αιμοληψίας. Αυξημένες τιμές μπορεί να υποδεικνύουν:
- Καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (BPH)
- Φλεγμονή ή προστατίτιδα
- Καρκίνο του προστάτη
Φυσιολογικές τιμές PSA (ενδεικτικά)
| Ηλικία | Φυσιολογικό εύρος PSA (ng/mL) |
|---|---|
| <50 ετών | <2.5 |
| 50-59 ετών | <3.5 |
| 60-69 ετών | <4.5 |
| 70+ ετών | <6.5 |
Η τιμή πάνω από 4.0 ng/mL θεωρείται συχνά ύποπτη, αλλά η ηλικία, το ιστορικό και ο ρυθμός αύξησης παίζουν σημαντικό ρόλο.
Πότε το PSA είναι καμπανάκι
1. Ταχεία αύξηση PSA μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα
Η PSA velocity, δηλαδή η ταχύτητα αύξησης του δείκτη μέσα στον χρόνο, είναι πιο ενδεικτική από μια μεμονωμένη τιμή.
Παράδειγμα: Αν ο δείκτης ανεβεί από 2.5 σε 4.0 σε λιγότερο από ένα χρόνο, είναι ανησυχητικό, ακόμη κι αν θεωρείται εντός ορίων.
2. Υψηλό PSA (>10 ng/mL)
Μια τιμή πάνω από 10 αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να πρόκειται για κακοήθεια.
3. Αναλογία ελεύθερου/ολικού PSA
Ο PSA διακρίνεται σε “ελεύθερο” και “δεσμευμένο”. Όταν η αναλογία ελεύθερου PSA είναι <10%, ενισχύεται η υποψία για καρκίνο.
4. Συνοδευτικά συμπτώματα
Αν το PSA είναι αυξημένο και συνοδεύεται από:
- Πόνο ή αίσθημα καύσου στην ούρηση
- Δυσκολία στην ούρηση ή αδύναμη ροή
- Αίμα στο σπέρμα ή στα ούρα
- Πόνο στη μέση ή στους γοφούς
τότε απαιτείται άμεση περαιτέρω διερεύνηση.
5. Οικογενειακό ιστορικό
Άνδρες με ιστορικό καρκίνου προστάτη σε συγγενείς πρώτου βαθμού έχουν διπλάσιο έως τριπλάσιο κίνδυνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το «φυσιολογικό» PSA πρέπει να ερμηνεύεται πιο αυστηρά.
Τι δεν σημαίνει απαραίτητα το αυξημένο PSA
- Δεν σημαίνει πάντα καρκίνος.
- Η σεξουαλική επαφή, η ποδηλασία, η προστατίτιδα και ακόμη και η πρόσφατη δακτυλική εξέταση μπορεί να ανεβάσουν προσωρινά τον δείκτη.
- Για αυτό, η επανάληψη της εξέτασης μετά από λίγες εβδομάδες είναι συχνά απαραίτητη.
Πότε να ξεκινάει ο έλεγχος PSA
- Από την ηλικία των 50 ετών σε υγιείς άνδρες
- Από τα 45 έτη για όσους έχουν οικογενειακό ιστορικό
- Από τα 40 έτη αν υπάρχουν ισχυροί παράγοντες κινδύνου
Ο έλεγχος γίνεται κατόπιν συνεννόησης με ουρολόγο, δεν είναι απαραίτητος για όλους κάθε χρόνο.
