Πρόληψη υγείας: οι βασικές εξετάσεις που πρέπει να κάνετε (λίστα)

Η πρόληψη αποτελεί το ισχυρότερο «όπλο» απέναντι σε πολλές παθήσεις. Μέσα από τακτικούς ελέγχους, μπορούμε να εντοπίσουμε εγκαίρως πιθανά προβλήματα, πριν εξελιχθούν σε σοβαρές καταστάσεις. Η υιοθέτηση μιας ετήσιας ρουτίνας εξετάσεων, προσαρμοσμένης στην ηλικία, το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό, είναι απαραίτητη για την προστασία της υγείας.

Γιατί είναι σημαντική η προληπτική ιατρική

• Έγκαιρη διάγνωση ασθενειών
• Ανίχνευση παραγόντων κινδύνου
• Προγραμματισμός θεραπευτικών παρεμβάσεων
• Μείωση κόστους μακροχρόνιας θεραπείας
• Αύξηση προσδόκιμου ζωής

Πλήρης λίστα βασικών προληπτικών εξετάσεων

Παρακάτω παρατίθενται οι πιο σημαντικές εξετάσεις πρόληψης, χωρισμένες ανά κατηγορία:

1. Αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις

• Γενική αίματος Ανίχνευση αναιμίας, φλεγμονών, λοιμώξεων
• Σάκχαρο (γλυκόζη νηστείας) Δείκτης για προδιάθεση ή ύπαρξη διαβήτη
• Χοληστερίνη (ολική, HDL, LDL) Εντοπισμός διαταραχών του λιπιδαιμικού προφίλ
• Τριγλυκερίδια Συσχετίζονται με καρδιολογικό κίνδυνο
• Έλεγχος θυρεοειδούς (TSH, T3, T4) Εντοπισμός υπο- ή υπερθυρεοειδισμού
• Έλεγχος ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας (SGOT, SGPT, ουρία, κρεατινίνη)
• Φερριτίνη / σίδηρος / Β12 / φυλλικό οξύ Απαραίτητα σε περιπτώσεις κόπωσης ή υποψίας ανεπάρκειας

2. Καρδιολογικός έλεγχος

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) Βασική καταγραφή της καρδιακής λειτουργίας
• Triplex καρδιάς Εκτίμηση της ανατομίας και λειτουργίας της καρδιάς
• Δοκιμασία κόπωσης (εφόσον κριθεί απαραίτητη) Έλεγχος για στεφανιαία νόσο
• Μέτρηση αρτηριακής πίεσης Απαραίτητη ακόμη και σε νεαρές ηλικίες

3. Ορμονικές εξετάσεις (ανά περίπτωση)

• Ορμόνες φύλου (π.χ. οιστρογόνα, τεστοστερόνη)
• Ινσουλίνη νηστείας – δείκτης μεταβολικού συνδρόμου
• Κορτιζόλη / DHEA – σε περιπτώσεις χρόνιου στρες ή εξάντλησης

4. Ειδικές εξετάσεις για γυναίκες

• Τεστ Παπανικολάου (Pap test) Ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων τραχήλου μήτρας
• Μαστογραφία (μετά τα 40) Ανίχνευση καρκίνου του μαστού
• Υπερηχογράφημα μαστών Σε μικρότερες ηλικίες ή συνδυαστικά με τη μαστογραφία
• Γυναικολογικός υπέρηχος Έλεγχος μήτρας και ωοθηκών
• Έλεγχος οστικής πυκνότητας (DEXA) Μετά την εμμηνόπαυση ή σε περιπτώσεις οστεοπενίας

5. Ειδικές εξετάσεις για άνδρες

• PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο) Από τα 50 έτη και πάνω ή νωρίτερα αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό
• Έλεγχος όρχεων (ψηλάφηση ή υπερηχογράφημα)
• Ορμονικός έλεγχος τεστοστερόνης Σε περιπτώσεις μειωμένης ενέργειας ή σεξουαλικής λειτουργίας

6. Γαστρεντερολογικός έλεγχος

• Κολονοσκόπηση Από τα 50 έτη ή νωρίτερα σε περιπτώσεις ιστορικού
• Γαστροσκόπηση Σε περιπτώσεις καούρας, δυσπεψίας ή οικογενειακού ιστορικού έλκους
• Έλεγχος για ελικοβακτηρίδιο (H. pylori)

7. Οφθαλμολογικός και ωτορινολαρυγγολογικός έλεγχος

• Έλεγχος όρασης και πίεσης ματιών Ανίχνευση γλαυκώματος, καταρράκτη
• Έλεγχος ακοής Κυρίως σε άτομα άνω των 50 ετών

8. Έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα

• Έλεγχος ηπατίτιδας B & C
• HIV test
• Έλεγχος σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (σε περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου)

Πόσο συχνά πρέπει να γίνονται οι προληπτικοί έλεγχοι;

• Ετησίως: Αιματολογικές, βιοχημικές, πίεση, έλεγχος βάρους και δείκτη μάζας σώματος (BMI)
• Ανά 1-2 χρόνια: Καρδιολογικός έλεγχος, οφθαλμολογικός, τεστ Παπ
• Ανά 3-5 χρόνια: Μαστογραφία, κολονοσκόπηση, οστική πυκνότητα

Η συχνότητα πρέπει να προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες, μετά από συνεννόηση με τον ιατρό.

Χρήσιμες συμβουλές για να παραμείνετε συνεπείς στους ελέγχους

• Κρατήστε ημερολόγιο εξετάσεων
• Κλείστε προγραμματισμένα ραντεβού από την αρχή κάθε έτους
• Μιλήστε με τον προσωπικό σας γιατρό για εξατομικευμένες ανάγκες
• Μην περιμένετε να προκύψει σύμπτωμα για να κάνετε εξετάσεις