Πολλαπλή σκλήρυνση: Μάθετε για την πάθηση και τις διαθέσιμες θεραπείες

Η πολλαπλή σκλήρυνση (ή σκλήρυνση κατά πλάκας) είναι μια χρόνια αυτοάνοση νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, που επηρεάζει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και καταστροφή της μυελίνης, της προστατευτικής ουσίας που περιβάλλει τις νευρικές ίνες, με αποτέλεσμα τη διακοπή της ομαλής επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και του υπόλοιπου σώματος.

Η πάθηση μπορεί να εμφανιστεί με διαφορετική ένταση και εξέλιξη από άτομο σε άτομο, ενώ η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόγνωση και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής.

Τι είναι η πολλαπλή σκλήρυνση

Η πολλαπλή σκλήρυνση προκαλεί ανοσολογική επίθεση στο νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πλακών (ουλών) στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Αυτές οι πλάκες επηρεάζουν τη μετάδοση των νευρικών σημάτων, προκαλώντας νευρολογικά συμπτώματα που μπορεί να είναι παροδικά ή μόνιμα.

Δεν είναι μεταδοτική, ούτε κληρονομείται άμεσα, αλλά υπάρχει γενετική προδιάθεση, ενώ εμπλέκονται και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα

Τα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή του νευρικού συστήματος που έχει προσβληθεί. Μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά ή να εξελίσσονται σταδιακά.

Συχνά συμπτώματα:

• μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα σε άκρα ή πρόσωπο
• αδυναμία σε κάποιο άκρο ή πλευρά του σώματος
• αστάθεια και προβλήματα βάδισης
• διπλωπία ή άλλα προβλήματα όρασης (π.χ. θόλωση, πόνος στο μάτι)
• κόπωση που δεν σχετίζεται με δραστηριότητα
• προβλήματα ούρησης ή δυσκοιλιότητα
• διαταραχές λόγου ή συγκέντρωσης
• διακυμάνσεις στη διάθεση ή κατάθλιψη

Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να παρουσιαστεί μειωμένος έλεγχος κινήσεων, μυϊκή ακαμψία και νευροψυχολογικές διαταραχές.

Τύποι της πάθησης

Υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα (RRMS)

Η πιο συχνή μορφή (80-85% των περιπτώσεων). Εναλλαγή περιόδων υποτροπών με περιόδους ύφεσης.

Δευτεροπαθώς προϊούσα (SPMS)

Αναπτύσσεται σταδιακά μετά από χρόνια RRMS. Παρατηρείται προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Πρωτοπαθώς προϊούσα (PPMS)

Από την αρχή της πάθησης παρατηρείται συνεχής επιδείνωση, χωρίς σαφή επεισόδια.

Προοδευτική με υποτροπές (PRMS)

Σπάνια μορφή που συνδυάζει συνεχή επιδείνωση με οξείες υποτροπές.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται από νευρολόγο, με βάση:

• κλινική εξέταση και ιστορικό
• μαγνητική τομογραφία (MRI) με ανίχνευση πλακών στον εγκέφαλο ή νωτιαίο μυελό
• ανάλυση εγκεφαλονωτιαίου υγρού (Ολιγοκλωνικές ζώνες)
• προκλητά δυναμικά (έλεγχος οπτικής, ακουστικής ή σωματοαισθητικής οδού)

Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει την άμεση έναρξη θεραπείας, που μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες

Δεν υπάρχει οριστική ίαση για την πολλαπλή σκλήρυνση, αλλά η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να μειώσει τις υποτροπές, να καθυστερήσει την πρόοδο της νόσου και να βελτιώσει τα συμπτώματα.

1. Θεραπεία των υποτροπών

• Κορτικοστεροειδή (π.χ. μεθυλπρεδνιζολόνη)Χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση οξείας κρίσης, μειώνοντας τη φλεγμονή.

2. Τροποποιητικές θεραπείες (DMTs)

Στόχος τους είναι η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και η μείωση των υποτροπών.

Ενέσιμες θεραπείες:

• Ιντερφερόνες (β-1α, β-1β)
• Glatiramer acetate

Από του στόματος:

• Fingolimod
• Dimethyl fumarate
• Teriflunomide
• Ozanimod
• Cladribine

Ενδοφλέβιες:

• Natalizumab
• Ocrelizumab
• Alemtuzumab
• Tysabri

Η επιλογή γίνεται ανάλογα με τη μορφή της νόσου, το ιστορικό του ασθενούς και την ανταπόκριση στη θεραπεία.

3. Συμπτωματική θεραπεία

Ανάλογα με τα συμπτώματα, χρησιμοποιούνται φάρμακα για:

• σπαστικότητα
• νευροπαθητικό πόνο
• κατάθλιψη ή άγχος
• κόπωση
• προβλήματα ούρησης

Υποστηρικτικές θεραπείες και τρόπος ζωής

• Φυσικοθεραπεία και εργοθεραπεία για διατήρηση της κινητικότητας
• Ψυχολογική υποστήριξη για τη διαχείριση συναισθημάτων
• Σωστή διατροφή και ήπια άσκηση (όπου είναι εφικτό)
• Αποφυγή καπνίσματος και περιορισμός άγχους
• Επαρκής ξεκούραση και καλός ύπνος

Η ολιστική προσέγγιση συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση της νόσου και στην ενίσχυση της λειτουργικότητας του ασθενούς.

Επίλογος

Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια πολύπλοκη και εξελισσόμενη νευρολογική πάθηση, όμως με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, οι θεραπευτικές επιλογές γίνονται ολοένα και πιο αποτελεσματικές. Η συνεργασία με εξειδικευμένους γιατρούς, η ενημέρωση και η υποστήριξη είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση της νόσου και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής σε βάθος χρόνου.