Η περικαρδίτιδα είναι μια φλεγμονή του περικαρδίου, δηλαδή του λεπτού υμένα που περιβάλλει την καρδιά και την προστατεύει. Αν και συχνά προκαλείται από ιογενείς λοιμώξεις, μπορεί να εμφανιστεί και μετά από καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, τραυματισμούς ή σε συνδυασμό με άλλα αυτοάνοσα ή φλεγμονώδη νοσήματα. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπεία είναι καθοριστικές για την πρόγνωση του ασθενούς.
Τι είναι το περικάρδιο
Το περικάρδιο είναι ένας διπλός υμένας που περιβάλλει την καρδιά και περιέχει μια μικρή ποσότητα υγρού για την ελαχιστοποίηση της τριβής καθώς η καρδιά πάλλεται. Η φλεγμονή αυτού του υμένα ονομάζεται περικαρδίτιδα.
Αίτια της περικαρδίτιδας
Η περικαρδίτιδα μπορεί να είναι οξεία, υποξεία ή χρόνια, ανάλογα με τη διάρκεια και τη βαρύτητα της κατάστασης. Τα πιο συχνά αίτια περιλαμβάνουν:
- Ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. COXSACKIE, ECHO, COVID-19)
- Μετεγχειρητική περικαρδίτιδα (σύνδρομο POSTPERICARDIOTOMY)
- Αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ΛΥΚΟΣ, ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ)
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Καρκίνος ή μετάσταση στην περικαρδιακή κοιλότητα
- Τραυματισμοί ή ακτινοβολία
- Ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων
Συμπτώματα της περικαρδίτιδας
Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- πόνος στο στήθος (έντονος, σουβλερός, συχνά επιδεινώνεται στην εισπνοή ή όταν ο ασθενής ξαπλώνει)
- πυρετός
- αίσθημα κόπωσης ή αδυναμίας
- δύσπνοια
- βήχας
- σε σοβαρές περιπτώσεις: υγρό στο περικάρδιο (περικαρδιακή συλλογή), που μπορεί να προκαλέσει καρδιακό επιπωματισμό
Διάγνωση της περικαρδίτιδας
Η διάγνωση βασίζεται σε:
- Κλινική εξέταση (ήχος τριβής περικαρδίου)
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): χαρακτηριστικές αλλαγές στο ST-T τμήμα
- Υπερηχογράφημα καρδιάς: δείχνει αν υπάρχει περικαρδιακό υγρό
- Αιματολογικές εξετάσεις: αυξημένοι δείκτες φλεγμονής (CRP, ΤΚΕ)
- Ακτινογραφία θώρακα ή μαγνητική καρδιάς σε δύσκολες περιπτώσεις
Αντιμετώπιση της περικαρδίτιδας
Η θεραπεία εξαρτάται από το αίτιο και τη σοβαρότητα:
Συντηρητική αγωγή
- Αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) όπως ιβουπροφαίνη ή ασπιρίνη
- ΚΟΛΧΙΚΙΝΗ, που μειώνει τις υποτροπές
- Κορτικοστεροειδή σε περιπτώσεις μη ανταπόκρισης ή αυτοάνοσων νοσημάτων
Αντιβιοτική αγωγή
Αν η αιτία είναι βακτηριακή, απαιτείται ειδική αντιβιοτική κάλυψη, συχνά ενδοφλέβια.
Παροχέτευση υγρού
Αν υπάρχει μεγάλη περικαρδιακή συλλογή που προκαλεί πίεση στην καρδιά (καρδιακός επιπωματισμός), μπορεί να χρειαστεί περικαρδιοκέντηση (αναρρόφηση του υγρού με βελόνα υπό καθοδήγηση).
Πρόγνωση και υποτροπές
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η οξεία περικαρδίτιδα υποχωρεί πλήρως με φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο:
- περίπου 15%-30% των ασθενών εμφανίζουν υποτροπές
- η χρόνια περικαρδίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε συμπιεστική περικαρδίτιδα, που απαιτεί χειρουργική αφαίρεση του περικαρδίου (περικαρδιεκτομή)
Τι να προσέξετε μετά τη διάγνωση
- αποφύγετε σωματική άσκηση και καταπόνηση για τουλάχιστον 2-3 εβδομάδες
- ακολουθήστε πλήρως την φαρμακευτική αγωγή
- κάντε τακτικούς αιματολογικούς και καρδιολογικούς ελέγχους
- ενημερώστε τον γιατρό σας αν επανεμφανιστεί πόνος στο στήθος ή πυρετός