Πάρκινσον: Συμπτώματα, εξέλιξη και τρόποι υποστήριξης

Η νόσος Πάρκινσον είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική διαταραχή που επηρεάζει κυρίως την κίνηση, αλλά και άλλες λειτουργίες του σώματος με την πάροδο του χρόνου. Εμφανίζεται συνήθως σε άτομα άνω των 60 ετών, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και νωρίτερα. Η εξέλιξή της διαφέρει από άτομο σε άτομο, γι’ αυτό και η σωστή ενημέρωση και η υποστήριξη παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Τι είναι η νόσος Πάρκινσον

Η Πάρκινσον είναι αποτέλεσμα της προοδευτικής απώλειας νευρικών κυττάρων σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται μέλαινα ουσία. Αυτά τα κύτταρα παράγουν ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή απαραίτητο για τον έλεγχο της κίνησης. Όταν τα επίπεδα της ντοπαμίνης μειώνονται σημαντικά, εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά κινητικά συμπτώματα της νόσου.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα

Τα συμπτώματα του Πάρκινσον εμφανίζονται σταδιακά και συνήθως ξεκινούν στη μία πλευρά του σώματος. Τα πιο συχνά είναι:

• Τρόμος (τρέμουλο) σε κατάσταση ηρεμίας, συνήθως σε χέρια ή δάχτυλα

• Βραδυκινησία (μείωση της ταχύτητας των κινήσεων)

• Μυϊκή δυσκαμψία (σκληρότητα ή ένταση στους μύες)

• Αστάθεια στη στάση ή την ισορροπία

• Μικρογραφία (γράψιμο με μικρά και δύσκολα αναγνώσιμα γράμματα)

• Μείωση εκφραστικότητας προσώπου (σαν “παγωμένο” πρόσωπο)

Μη κινητικά συμπτώματα

Πέρα από τα κινητικά, η νόσος συνοδεύεται και από συμπτώματα όπως:

• Διαταραχές ύπνου

• Κατάθλιψη ή άγχος

• Δυσκοιλιότητα

• Απώλεια όσφρησης

• Κόπωση και γνωστική εξασθένηση σε προχωρημένα στάδια

Πορεία και εξέλιξη της νόσου

Η εξέλιξη του Πάρκινσον διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά συνήθως ακολουθεί μια σταδιακή πορεία. Υπάρχουν πέντε στάδια της νόσου, από ήπια συμπτώματα μέχρι σοβαρή αναπηρία.

• Στάδιο 1: Ήπια συμπτώματα, χωρίς σημαντική επίδραση στην καθημερινή ζωή

• Στάδιο 2: Συμπτώματα και στις δύο πλευρές του σώματος, αλλά με διατήρηση της αυτονομίας

• Στάδιο 3: Προβλήματα ισορροπίας και μεγαλύτερη δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες

• Στάδιο 4: Σημαντικός περιορισμός στην κινητικότητα, ανάγκη βοήθειας

• Στάδιο 5: Αδυναμία ανεξάρτητης μετακίνησης, ανάγκη για συνεχή φροντίδα

Διάγνωση της νόσου Πάρκινσον

Δεν υπάρχει ειδική εξέταση που να επιβεβαιώνει με απόλυτη ακρίβεια τη νόσο. Η διάγνωση βασίζεται:

• Στο ιστορικό του ασθενούς και την κλινική εξέταση

• Σε απάντηση σε φαρμακευτική αγωγή με λεβοντόπα

• Σε εξετάσεις απεικόνισης (π.χ. MRI) που γίνονται κυρίως για να αποκλειστούν άλλες παθήσεις

Η αξιολόγηση γίνεται συνήθως από νευρολόγο με εξειδίκευση στις κινητικές διαταραχές.

Αντιμετώπιση και θεραπευτικές επιλογές

Αν και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, υπάρχουν τρόποι να μειωθούν τα συμπτώματα και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής.

Φαρμακευτική αγωγή

• Λεβοντόπα: Η πιο αποτελεσματική ουσία, μετατρέπεται σε ντοπαμίνη στον εγκέφαλο

• Ντοπαμινεργικοί αγωνιστές: Μιμούνται τη δράση της ντοπαμίνης

• Αναστολείς ΜΑΟ-B: Επιβραδύνουν την αποδόμηση της ντοπαμίνης

• Φάρμακα για μη κινητικά συμπτώματα (αντικαταθλιπτικά, υπνωτικά, αγχολυτικά)

Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις

• Φυσικοθεραπεία για ισορροπία και κινητικότητα

• Λογοθεραπεία για προβλήματα ομιλίας και κατάποσης

• Εργοθεραπεία για προσαρμογή στις καθημερινές δραστηριότητες

• Ψυχολογική υποστήριξη για διαχείριση άγχους και συναισθηματικών δυσκολιών

Προχωρημένες θεραπείες

• Βαθιά εγκεφαλική διέγερση (DBS): Εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο που ρυθμίζουν τα συμπτώματα με ηλεκτρικά σήματα

• Αντλίες συνεχούς έγχυσης φαρμάκων (π.χ. λεβοντόπα-καρβιντόπα)

Υποστήριξη και ποιότητα ζωής

Η υποστήριξη του ατόμου με Πάρκινσον δεν είναι μόνο ιατρική. Αφορά και το οικογενειακό περιβάλλον, τη συναισθηματική ισορροπία και την κοινωνική συμμετοχή.

Χρήσιμες πρακτικές:

• Δημιουργία σταθερής ρουτίνας

• Συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης

• Ενημέρωση και εκπαίδευση φροντιστών

• Προσαρμογές στο σπίτι για ασφάλεια και άνεση

Η κοινωνική σύνδεση, η άσκηση και οι καθημερινές δραστηριότητες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της αυτοεκτίμησης και λειτουργικότητας.