Ουρική αρθρίτιδα: Διατροφή και θεραπείες για το υψηλό ουρικό οξύ

Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια χρόνια νόσος που προκαλείται από τη συσσώρευση ουρικού οξέος στον οργανισμό, οδηγώντας σε φλεγμονή και επώδυνες κρίσεις στις αρθρώσεις. Η θεραπεία της δεν περιορίζεται στην ανακούφιση από τον πόνο κατά τη διάρκεια των κρίσεων, αλλά έχει και προληπτικό χαρακτήρα, αποσκοπώντας στην αποτροπή υποτροπών και στη μακροχρόνια διατήρηση της υγείας του ασθενούς.

Στόχοι της θεραπείας της ουρικής αρθρίτιδας

Η θεραπευτική προσέγγιση στοχεύει:

• Στην άμεση ανακούφιση από τον πόνο και την φλεγμονή κατά τη διάρκεια της κρίσης.
• Στην πρόληψη επόμενων κρίσεων και στη μείωση της συχνότητας εμφάνισής τους.
• Στην αποτροπή δημιουργίας τοφών (ορατών συσσωρεύσεων ουρικού οξέος).
• Στην πρόληψη αρθρικών καταστροφών και χρόνιων φλεγμονών.
• Στην αποφυγή σχηματισμού ουρολιθίασης (νεφρικών λίθων από ουρικό οξύ).
• Στη διατήρηση της ουρικαιμίας κάτω από το όριο όπου οι κρύσταλλοι ουρικού οξέος μπορούν να διαλυθούν.

Η αντιμετώπιση απαιτεί διά βίου θεραπεία και συνεχή παρακολούθηση από γιατρό, ενδεχομένως με τη συμμετοχή και άλλων ειδικοτήτων, όπως ρευματολόγου, καρδιολόγου, νεφρολόγου, ειδικά όταν υπάρχουν συνοδά προβλήματα υγείας.

Αντιμετώπιση της κρίσης ουρικής αρθρίτιδας

Κατά την οξεία φάση (κρίση), η θεραπεία εστιάζει στην καταστολή της φλεγμονής και του πόνου.

1. Ανάπαυση της άρθρωσης

Η άρθρωση που έχει προσβληθεί (π.χ. μεγάλο δάχτυλο ποδιού) πρέπει να τίθεται σε πλήρη ανάπαυση. Ειδικά βοηθήματα, όπως ορθώσεις, μπορούν να συμβάλλουν στην ανακούφιση (ιδίως σε αρθρώσεις όπως ο καρπός).

2. Εφαρμογή πάγου

Η χρήση πάγου (μέσα σε καθαρό πανί) στην άρθρωση βοηθά στη μείωση της φλεγμονής και του πόνου. Δεν τοποθετείται ποτέ απευθείας στο δέρμα για αποφυγή εγκαύματος. Μπορεί να εφαρμοστεί ανά 4 ώρες για καλύτερη ανακούφιση.

3. Χορήγηση φαρμάκων

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά την κρίση επιλέγονται από τον θεράποντα ιατρό, ανάλογα με το ιστορικό και τις ανάγκες του ασθενούς:

• Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ): ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή.
• Κολχικίνη: σε μικρές δόσεις, βοηθά στην ταχύτερη υποχώρηση της κρίσης.
• Κορτικοστεροειδή: χρησιμοποιούνται σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ή όταν οι άλλες θεραπείες αντενδείκνυνται.

Μακροχρόνια θεραπεία: πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών

Η μακροχρόνια διαχείριση αποσκοπεί στη σταθερή μείωση της ουρικαιμίας, ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές κρίσεις και να διαλυθούν οι ήδη υπάρχοντες κρύσταλλοι.

Πότε ξεκινά η υποουριχαιμική θεραπεία;

• Αμέσως μόλις τεκμηριωθεί η διάγνωση ουρικής αρθρίτιδας.
• Δεν συνιστάται σε περιπτώσεις ασυμπτωματικής υπερουριχαιμίας.

Στόχος θεραπείας:

• Ουρικό οξύ < 360 mmol/L (ή 60 mg/L)
• Ιδανικά < 300 mmol/L, για μέγιστη διάλυση των κρυστάλλων

Αγωγή:

• Ξεκινά με τη χαμηλότερη δυνατή δόση και αυξάνεται σταδιακά.
• Μπορεί να προκαλέσει νέες κρίσεις τους πρώτους μήνες, για αυτό χορηγείται προληπτικά χαμηλή δόση κολχικίνης ή ΜΣΑΦ για 3-6 μήνες.
• Η θεραπεία συνεχίζεται εφ’ όρου ζωής και η ουρικαιμία ελέγχεται 1-2 φορές τον χρόνο.

Φαρμακευτικές επιλογές για υποουριχαιμική θεραπεία

• Αναστολείς της ξανθινοοξειδάσης (μειώνουν την παραγωγή ουρικού οξέος)
• Ουρικοσουρικά φάρμακα (ενισχύουν την αποβολή του ουρικού από τα νεφρά)

Ο γιατρός θα επιλέξει το κατάλληλο φάρμακο βάσει ιστορικού, ηλικίας, συνοδών παθήσεων και νεφρικής λειτουργίας.

Υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις

Αν και από μόνες τους δεν επαρκούν για να μειώσουν δραστικά το ουρικό οξύ, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής έχουν μεγάλη σημασία, ειδικά για την πρόληψη καρδιαγγειακών επιπλοκών και συνοδών νοσημάτων.

Απώλεια βάρους

Σε περίπτωση υπέρβαρου ή παχυσαρκίας, συστήνεται απώλεια 5-15% του σωματικού βάρους σταδιακά.

Άσκηση

Η καθημερινή, προσαρμοσμένη σωματική δραστηριότητα βοηθά τόσο στη μείωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα όσο και στην καλύτερη διαχείριση της ουρικής αρθρίτιδας.

Διατροφή

Απαγορεύονται:

• Μπύρα (ακόμα και χωρίς αλκοόλ)
• Δυνατά αλκοολούχα ποτά
• Αναψυκτικά με φρουκτόζη
• Πλούσιοι σε πουρίνες ζωικοί οργανισμοί: εντόσθια, λιπαρά κρέατα, ψάρια, θαλασσινά

Προτιμώνται:

• Άπαχα γαλακτοκομικά (π.χ. αποβουτυρωμένο γάλα)
• Κεράσια (έχουν αποδειχθεί ωφέλιμα στη μείωση ουρικού οξέος)
• Καφές και βιταμίνη C (με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού)

Δεν υπάρχει πρόβλημα με τις πουρίνες φυτικής προέλευσης (π.χ. φακές, φασόλια, σπανάκι), οι οποίες δεν αυξάνουν τον κίνδυνο κρίσης.

Αντιμετώπιση συνοδών παθήσεων

Η ουρική αρθρίτιδα συχνά συνυπάρχει με άλλες παθήσεις. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν όλες μαζί:

• Χρόνια νεφρική νόσος
• Υπέρταση
• Υπερχοληστερολαιμία / υπερτριγλυκεριδαιμία
• Στεφανιαία νόσος
• Περιφερική αρτηριοπάθεια
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Παχυσαρκία

Επιπλέον, συνιστάται πλήρης διακοπή καπνίσματος και αποχή από την κατανάλωση αλκοόλ.

Συμπεράσματα

Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια νόσος με σαφή αιτιολογία, επώδυνα συμπτώματα και σοβαρές μακροχρόνιες επιπλοκές – αλλά απόλυτα διαχειρίσιμη, όταν αντιμετωπιστεί με ολιστική προσέγγιση. Η σωστή ενημέρωση, η μακροχρόνια παρακολούθηση, η συμμόρφωση στη θεραπεία και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν τα βασικά στοιχεία για τη μακροχρόνια υγεία και ευεξία του ασθενούς.