Μεταμόσχευση οργάνων: Πότε είναι απαραίτητη και ποια είναι η διαδικασία

Η μεταμόσχευση οργάνων είναι μια ιατρική πράξη που αντικαθιστά ένα κατεστραμμένο ή αποτυχημένο όργανο με ένα υγιές από άλλον άνθρωπο – δότη. Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις της σύγχρονης ιατρικής, προσφέροντας νέα ζωή σε ασθενείς με τελικού σταδίου ανεπάρκεια ζωτικών οργάνων.

Τα συνηθέστερα όργανα που μεταμοσχεύονται είναι:

• Ήπαρ
• Νεφρός
• Καρδιά
• Πνεύμονες
• Πάγκρεας
• Εντερικό σύστημα (σε σπάνιες περιπτώσεις)

Πότε είναι απαραίτητη η μεταμόσχευση

Η μεταμόσχευση γίνεται όταν ένα όργανο έχει πάψει να λειτουργεί και δεν υπάρχει άλλη διαθέσιμη θεραπευτική επιλογή. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπως:

Νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου

• Συχνή αιτία: διαβήτης, υπέρταση, πολυκυστική νόσος
• Εναλλακτική λύση στη χρόνια αιμοκάθαρση
• Η μεταμόσχευση νεφρού έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας

Ηπατική ανεπάρκεια

• Προκαλείται από κίρρωση, ηπατίτιδα Β ή C, ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα
• Η μεταμόσχευση ήπατος είναι η μόνη θεραπευτική επιλογή όταν το ήπαρ δεν μπορεί να επιτελέσει τις βασικές του λειτουργίες

Καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου

• Όταν η λειτουργία της καρδιάς έχει μειωθεί επικίνδυνα, παρά τη φαρμακευτική αγωγή και τις παρεμβάσεις
• Η μεταμόσχευση καρδιάς αποτελεί σωτήρια λύση

Πνευμονική ανεπάρκεια

• Σε προχωρημένες πνευμονοπάθειες όπως η ίνωση ή η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
• Δίνεται δυνατότητα για μονή ή διπλή μεταμόσχευση πνευμόνων

Από πού προέρχονται τα όργανα

Υπάρχουν δύο τύποι δωρητών:

Δωρητές οργάνων μετά θάνατον

• Άτομα που πέθαναν εγκεφαλικά, αλλά τα όργανά τους μπορούν να διατηρηθούν λειτουργικά
• Είναι η κύρια πηγή μεταμοσχεύσεων για όργανα όπως η καρδιά, οι πνεύμονες και το ήπαρ

Ζωντανοί δότες

• Συνηθέστερα για μεταμόσχευση νεφρού ή μέρους του ήπατος
• Ο δότης είναι συνήθως συγγενής ή πολύ κοντινό πρόσωπο
• Υπόκειται σε αυστηρό ιατρικό και ψυχολογικό έλεγχο

Η διαδικασία βήμα προς βήμα

1. Αξιολόγηση και ένταξη στη λίστα αναμονής

• Ο ασθενής υποβάλλεται σε εκτεταμένο ιατρικό έλεγχο
• Εφόσον πληρούνται τα κριτήρια, εντάσσεται στη λίστα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ)

2. Εύρεση συμβατού δότη

• Λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως ομάδα αίματος, ιστοσυμβατότητα, σωματικές διαστάσεις και σοβαρότητα της κατάστασης
• Όταν βρεθεί κατάλληλο όργανο, ειδοποιείται το μεταμοσχευτικό κέντρο

3. Χειρουργική επέμβαση

• Η μεταμόσχευση γίνεται σε εξειδικευμένα νοσοκομεία
• Ακολουθείται από παραμονή σε μονάδα εντατικής θεραπείας για στενή παρακολούθηση

4. Ανάρρωση και φαρμακευτική αγωγή

• Ο ασθενής λαμβάνει ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, για να μην απορρίψει ο οργανισμός το νέο όργανο
• Ακολουθεί στενή ιατρική παρακολούθηση για μήνες ή και χρόνια

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές

Όπως σε κάθε σημαντική ιατρική πράξη, η μεταμόσχευση ενέχει κινδύνους. Οι πιο συχνές επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Απόρριψη μοσχεύματος (οξεία ή χρόνια)
• Λοιμώξεις, λόγω της ανοσοκαταστολής
• Παρενέργειες φαρμάκων (π.χ. υπέρταση, νεφρική βλάβη, διαβήτης)
• Αναγκαίες επανεπεμβάσεις σε περίπτωση επιπλοκών

Η σωστή συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή και η τακτική παρακολούθηση μειώνουν σημαντικά τους κινδύνους.

Η σημασία της δωρεάς οργάνων

Χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο αναμένουν μεταμόσχευση για να συνεχίσουν τη ζωή τους. Η απόφαση για δωρεά οργάνων είναι πράξη αλληλεγγύης και προσφοράς ζωής.

Στην Ελλάδα, η δήλωση δωρητή μπορεί να γίνει μέσω:

• Εγγραφής στον ΕΟΜ
• Συναίνεσης της οικογένειας μετά τον θάνατο