Καλοήθης υπερπλασία προστάτη (ΚΥΠ): Συμπτώματα και θεραπευτικές επιλογές

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ) είναι μια πολύ συχνή κατάσταση που αφορά τους άνδρες, κυρίως μετά τα 50 έτη. Πρόκειται για μη καρκινική διόγκωση του προστάτη αδένα, η οποία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργία της ούρησης και την ποιότητα ζωής. Αν και δεν σχετίζεται με καρκίνο, απαιτεί παρακολούθηση και -σε αρκετές περιπτώσεις- ενεργή θεραπευτική παρέμβαση.

Τι είναι ο προστάτης και τι είναι η υπερπλασία

Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας, σε μέγεθος καρυδιού, που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει το αρχικό τμήμα της ουρήθρας. Ο ρόλος του είναι να παράγει υγρό που συμβάλλει στη σύνθεση του σπέρματος.

Με την ηλικία, οι ορμονικές αλλαγές προκαλούν πολλαπλασιασμό των κυττάρων στον προστάτη, οδηγώντας σε αύξηση του μεγέθους του. Αυτή η υπερπλασία μπορεί να πιέσει την ουρήθρα και να προκαλέσει δυσκολίες στην ούρηση.

Συμπτώματα της ΚΥΠ

Η ΚΥΠ επηρεάζει την ούρηση με διάφορους τρόπους. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:

Συμπτώματα αποθήκευσης:

• Συχνουρία, ιδιαίτερα τη νύχτα (νυκτουρία)
• Έντονη επιθυμία για ούρηση
• Ακράτεια ή διαρροή ούρων

Συμπτώματα αποχέτευσης:

• Αδύναμη ροή ούρων
• Δυσκολία στην έναρξη της ούρησης
• Διακεκομμένη ροή
• Αίσθηση ότι η κύστη δεν αδειάζει πλήρως
• Στάγδην ούρηση μετά το τέλος

Τα συμπτώματα αυτά περιγράφονται με τον όρο Κάτω Ουροποιητικά Συμπτώματα (ΚΟΣ) και η έντασή τους ποικίλλει από ήπια έως σοβαρή.

Επιπλοκές της ΚΥΠ (εφόσον παραμεληθεί)

Αν η ΚΥΠ δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να προκαλέσει:

• Οξεία επίσχεση ούρων (αδυναμία κένωσης της κύστης)
• Λοιμώξεις ουροποιητικού
• Σχηματισμό λίθων στην ουροδόχο κύστη
• Μόνιμη βλάβη της κύστης και των νεφρών

Διάγνωση της καλοήθους υπερπλασίας προστάτη

Η διάγνωση γίνεται από τον ουρολόγο με βάση:

• Ιατρικό ιστορικό και ερωτηματολόγιο IPSS, που αξιολογεί τη βαρύτητα των συμπτωμάτων
• Δακτυλική εξέταση του προστάτη
• Εξέταση PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο), για να αποκλειστεί ο καρκίνος του προστάτη
• Υπερηχογράφημα προστάτη και κύστης για εκτίμηση μεγέθους και υπολειπόμενων ούρων
• Ουροροομετρία, που μετρά τη ροή των ούρων
• Κυστεοσκόπηση ή άλλες απεικονιστικές εξετάσεις σε ειδικές περιπτώσεις

Θεραπευτικές επιλογές

Η θεραπεία εξαρτάται από την ένταση των συμπτωμάτων και τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή του ασθενούς. Διακρίνεται σε συντηρητική, φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση.

Συντηρητική αντιμετώπιση

Σε περιπτώσεις ήπιων συμπτωμάτων, προτείνεται:

• Παρακολούθηση με τακτικούς ελέγχους
• Μείωση πρόσληψης καφεΐνης, αλκοόλ και υγρών πριν τον ύπνο
• Περιορισμός διουρητικών και άλλων φαρμάκων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα
• Αποφυγή καθυστέρησης στην ούρηση

Φαρμακευτική αγωγή

1. Αναστολείς άλφα-1 υποδοχέων (π.χ. ταμσουλοσίνη, αλφουζοσίνη)
   • Χαλαρώνουν τους μύες του προστάτη και της ουρήθρας
   • Δρουν γρήγορα (σε λίγες μέρες)
2. Αναστολείς 5-άλφα αναγωγάσης (π.χ. φιναστερίδη, δουταστερίδη)
   • Μειώνουν το μέγεθος του προστάτη
   • Χρειάζονται 3-6 μήνες για να φανεί το αποτέλεσμα
   • Μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα PSA
3. Συνδυασμένη θεραπεία
   • Σε περιπτώσεις μεγάλου προστάτη και έντονων συμπτωμάτων
4. Αντιμουσκαρινικά φάρμακα ή αγωνιστές βήτα-3
   • Όταν κυριαρχούν τα συμπτώματα υπερδραστήριας κύστης

Επεμβατικές λύσεις

Επιλέγονται όταν:

• Η φαρμακευτική αγωγή αποτυγχάνει
• Εμφανίζονται επιπλοκές
• Υπάρχει μεγάλη δυσχέρεια στην ούρηση

1. Διουρηθρική εκτομή του προστάτη (TURP)
   • Η πιο διαδεδομένη μέθοδος
   • Αφαιρεί το εσωτερικό τμήμα του προστάτη μέσω της ουρήθρας
2. Ανοικτή προστατεκτομή
   • Σε περιπτώσεις πολύ μεγάλου προστάτη
3. Λέιζερ προστατεκτομή (HoLEP, GreenLight)
   • Ελάχιστα επεμβατικές, με γρήγορη ανάρρωση
4. Εναλλακτικές τεχνικές
   • Urolift: τοποθέτηση μικρών εμφυτευμάτων για να ανοίξει η ουρήθρα
   • REZUM: θερμική καταστροφή ιστού με υδρατμούς
   • Ενδείκνυνται για επιλεγμένες περιπτώσεις

Τι να περιμένει ο ασθενής μετά τη θεραπεία

• Τα φάρμακα συχνά βελτιώνουν τα συμπτώματα αλλά δεν θεραπεύουν οριστικά
• Οι χειρουργικές λύσεις έχουν πολύ καλά αποτελέσματα, αλλά μπορεί να συνοδεύονται από παρενέργειες, όπως παλίνδρομη εκσπερμάτιση
• Η τακτική παρακολούθηση και η επικοινωνία με τον ουρολόγο είναι απαραίτητες