Ηπατίτιδα Β: Μετάδοση, συμπτώματα και εμβολιασμός

Η ηπατίτιδα Β είναι μια σοβαρή ιογενής λοίμωξη που προσβάλλει το ήπαρ και μπορεί να προκαλέσει τόσο οξεία όσο και χρόνια νόσο. Προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV) και μεταδίδεται κυρίως μέσω αίματος ή άλλων σωματικών υγρών. Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές χώρες, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου.

Τι είναι η ηπατίτιδα Β

Η ηπατίτιδα Β είναι μια φλεγμονώδης νόσος του ήπατος που προκαλείται από τον ιό HBV. Μπορεί να είναι:

• Οξεία, με διάρκεια λίγων εβδομάδων έως μηνών, και να θεραπευτεί από μόνη της.
• Χρόνια, όταν ο ιός παραμένει στον οργανισμό για περισσότερο από 6 μήνες, αυξάνοντας τον κίνδυνο για σοβαρές επιπλοκές όπως κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος.

Πώς μεταδίδεται η ηπατίτιδα Β

Η μετάδοση γίνεται όταν ο ιός εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος μέσω:

Άμεσων τρόπων μετάδοσης

• Σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη με φορέα του ιού.
• Μετάγγιση μολυσμένου αίματος (πολύ σπάνιο πλέον λόγω ελέγχου των αιμοδοτών).
• Κοινή χρήση βελονών ή άλλων εργαλείων που έχουν έρθει σε επαφή με αίμα.
• Κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων όπως ξυραφάκια ή οδοντόβουρτσες με φορέα.

Κάθετη μετάδοση

• Από μητέρα σε παιδί κατά τη διάρκεια του τοκετού, αν δεν ληφθούν προληπτικά μέτρα.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Πολλοί ασθενείς, ιδιαίτερα ενήλικες, εμφανίζουν συμπτώματα μετά από λίγες εβδομάδες από τη μόλυνση, ενώ άλλοι παραμένουν ασυμπτωματικοί.

Συχνότερα συμπτώματα:

• Κόπωση και αδυναμία
• Πυρετός
• Πόνος στην κοιλιά ή στο δεξιό υποχόνδριο
• Ναυτία ή/και εμετός
• Ανορεξία
• Σκουρόχρωμα ούρα
• Αποχρωματισμένα κόπρανα
• Ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών)

Σε χρόνια μορφή, η νόσος μπορεί να μην εμφανίζει συμπτώματα για πολλά χρόνια, μέχρι να προκύψουν σοβαρές ηπατικές βλάβες.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται σε αιματολογικές εξετάσεις που ανιχνεύουν:

• HBsAg (επιφανειακό αντιγόνο του ιού): δείχνει ενεργή λοίμωξη.
• HBcAb και HBsAb: βοηθούν στην εκτίμηση της ανοσολογικής κατάστασης.
• Ιικό φορτίο (HBV DNA): μετρά την ποσότητα του ιού στο αίμα.
• Έλεγχος ηπατικής λειτουργίας με ηπατικά ένζυμα (ALT, AST).

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Υψηλότερο κίνδυνο μετάδοσης ή εμφάνισης επιπλοκών έχουν:

• Νεογέννητα από μολυσμένες μητέρες
• Άτομα που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών
• Άτομα με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους
• Εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας
• Άτομα με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή υπό αιμοκάθαρση
• Μετανάστες από χώρες με υψηλό επιπολασμό ηπατίτιδας Β

Πρόληψη και εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης. Περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και παρέχεται δωρεάν σε παιδιά και ευπαθείς ομάδες.

Σχήμα εμβολιασμού:

• Τρεις δόσεις: 0, 1 και 6 μήνες.
• Σε βρέφη, η πρώτη δόση γίνεται συνήθως μέσα στο πρώτο 24ωρο από τη γέννηση, ειδικά αν η μητέρα είναι φορέας.

Επιπλέον μέτρα προστασίας:

• Χρήση προφυλακτικού
• Αποφυγή κοινής χρήσης αντικειμένων με πιθανή επαφή με αίμα
• Αποστειρωμένα εργαλεία σε ιατρικές και αισθητικές πράξεις

Θεραπεία της ηπατίτιδας Β

Η οξεία ηπατίτιδα Β στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτεί ειδική φαρμακευτική αγωγή, πέρα από υποστηρικτικά μέτρα.

Η χρόνια μορφή μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα που ελέγχουν τον πολλαπλασιασμό του ιού, όπως:

• Αντιικά φάρμακα (π.χ. τενοφοβίρη, εντεκαβίρη)
• Περιοδικός εργαστηριακός έλεγχος για παρακολούθηση της ηπατικής λειτουργίας

Ο στόχος είναι να περιοριστεί η πρόοδος της νόσου και να αποφευχθούν οι επιπλοκές.