Ημικρανία: τι την προκαλεί και ποιες είναι οι πιο αποτελεσματικές θεραπείες

Η ημικρανία είναι μια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια έντονου πονοκεφάλου, συχνά μονόπλευρου και σφύζοντος χαρακτήρα, που μπορεί να διαρκέσει από λίγες ώρες έως και τρεις ημέρες. Συνοδεύεται συχνά από ναυτία, έμετο, ευαισθησία στο φως και στους ήχους, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις προηγείται από αύρα – δηλαδή διαταραχές στην όραση ή την αίσθηση.

Τι προκαλεί την ημικρανία

Η ακριβής αιτία της ημικρανίας δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά φαίνεται να εμπλέκονται γενετικοί, νευρολογικοί και αγγειακοί μηχανισμοί. Υπάρχουν διάφοροι εκλυτικοί παράγοντες (triggers) που μπορεί να πυροδοτήσουν μια κρίση ημικρανίας:

Συχνοί παράγοντες πυροδότησης:

• Στρες και έντονη συναισθηματική φόρτιση
• Έλλειψη ή υπερβολή ύπνου
• Αλλαγές στις καιρικές συνθήκες ή την ατμοσφαιρική πίεση
• Έντονα φώτα ή ήχοι
• Ορμονικές αλλαγές, κυρίως στις γυναίκες (περίοδος, ωορρηξία)
• Αφυδάτωση ή παράλειψη γευμάτων
• Κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών ή ποτών, όπως σοκολάτα, κόκκινο κρασί, τυριά
• Κατάχρηση καφεΐνης ή διακοπή της ξαφνικά
• Υπερβολική χρήση αναλγητικών – μπορεί να οδηγήσει σε κεφαλαλγία από υπερχρήση φαρμάκων

Ποια είναι τα συμπτώματα

Η ημικρανία μπορεί να εκδηλωθεί σε τέσσερα στάδια, αν και δεν εμφανίζονται όλα σε κάθε περίπτωση.

1. Πρόδρομα συμπτώματα (προειδοποιητικά σημάδια):

• Κόπωση ή ευερεθιστότητα
• Αλλαγές στην όρεξη ή τη διάθεση
• Αυξημένη δίψα
• Δυσκοιλιότητα ή αυξημένη ούρηση

2. Αύρα (σε περίπου 1 στους 4 ασθενείς):

• Οπτικές διαταραχές (λάμψεις, τρεμοπαίγματα, “τυφλά” σημεία)
• Μουδιάσματα στο πρόσωπο ή στα χέρια
• Δυσκολία στην ομιλία ή στη σκέψη

3. Κρίση πόνου:

• Έντονος, σφύζων πόνος, συνήθως μονόπλευρος
• Ναυτία, έμετος
• Φωτοφοβία, ηχοφοβία
• Κάποιες φορές συνοδεύεται από ζάλη ή τάση λιποθυμίας

4. Φάση αποδρομής:

• Κούραση
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Κατάθλιψη ή ευφορία

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση της ημικρανίας βασίζεται στο ιστορικό και την περιγραφή των συμπτωμάτων. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εργαστηριακή εξέταση για την επιβεβαίωσή της.

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει:

• Αξονική ή μαγνητική τομογραφία (MRI), για να αποκλείσει άλλες παθήσεις
• Ημερολόγιο πονοκεφάλου, για την παρακολούθηση συχνότητας και εντάσεως των κρίσεων

Οι πιο αποτελεσματικές θεραπείες

Η θεραπευτική προσέγγιση στοχεύει:

1. Στην άμεση ανακούφιση της κρίσης
2. Στην πρόληψη μελλοντικών επεισοδίων

1. Φάρμακα για την αντιμετώπιση της κρίσης

• Αναλγητικά χωρίς συνταγή: παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη, ναπροξένη – για ήπια ημικρανία
• Τριπτάνες: ειδικά φάρμακα για ημικρανία (π.χ. σουματριπτάνη, ελετριπτάνη), που δρουν στους υποδοχείς της σεροτονίνης
• Αντιεμετικά: σε περιπτώσεις με έντονη ναυτία ή εμετό
• Συνδυαστικά φάρμακα με καφεΐνη, αναλγητικά και τριπτάνες

2. Προληπτική θεραπεία (σε συχνές ή βαριές κρίσεις)

Χορηγείται όταν:

• Οι κρίσεις συμβαίνουν πάνω από 4 φορές τον μήνα
• Η ημικρανία είναι πολύ έντονη και περιοριστική

Συχνά φάρμακα πρόληψης:

• Β-αναστολείς (π.χ. προπρανολόλη)
• Αντικαταθλιπτικά (π.χ. αμιτριπτυλίνη)
• Αντιεπιληπτικά (π.χ. τοπιραμάτη)
• Αντιυπερτασικά (π.χ. βεραπαμίλη)
• Νεότερες θεραπείες με αντισώματα κατά του CGRP (χορηγούνται με ένεση – διαθέσιμα και στην Ελλάδα)

Μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις

• Βελονισμός: αρκετές μελέτες δείχνουν θετικά αποτελέσματα στη συχνότητα των κρίσεων
• Βιοανάδραση και τεχνικές χαλάρωσης (π.χ. αναπνοές, διαλογισμός)
• Σωματική άσκηση: μέτρια και τακτική
• Καλή ρουτίνα ύπνου – σταθερές ώρες ύπνου και αφύπνισης
• Ημερολόγιο ημικρανιών, για τον εντοπισμό των προσωπικών εκλυτικών παραγόντων

Υποστήριξη και παροχές στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η αντιμετώπιση της ημικρανίας καλύπτεται από το δημόσιο σύστημα υγείας:

• Δωρεάν επισκέψεις σε νευρολόγους μέσω ΕΟΠΥΥ
• Κάλυψη φαρμακευτικής αγωγής με συμμετοχή (σε περιπτώσεις χρόνιας ημικρανίας μπορεί να χαρακτηριστεί ως πάθηση μακράς διάρκειας)
• Διαθέσιμα ειδικά εξωτερικά ιατρεία κεφαλαλγίας σε μεγάλα νοσοκομεία
• Ενημερωτικοί φορείς, όπως η Ελληνική Εταιρεία Κεφαλαλγίας, παρέχουν οδηγίες και υποστήριξη σε ασθενείς