HPV και κονδυλώματα: Ο ιός, τα συμπτώματα και η πρόληψη

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις παγκοσμίως. Ορισμένοι τύποι του HPV προκαλούν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα, ενώ άλλοι σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνων, κυρίως του τραχήλου της μήτρας. Η ενημέρωση, ο τακτικός έλεγχος και ο εμβολιασμός είναι τα βασικά μέσα για την πρόληψη της λοίμωξης και των επιπλοκών της.

Τι είναι ο HPV

Ο HPV (Human Papilloma Virus) είναι μια οικογένεια πάνω από 200 διαφορετικών ιών, εκ των οποίων περίπου 40 μεταδίδονται μέσω σεξουαλικής επαφής και προσβάλλουν την περιοχή των γεννητικών οργάνων, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα.

Οι τύποι του HPV χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

• Χαμηλού κινδύνου: προκαλούν κυρίως κονδυλώματα (τύποι 6 και 11)
• Υψηλού κινδύνου: σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου (τύποι 16, 18 και άλλοι)

Ο ιός μπορεί να προσβάλει και άνδρες και γυναίκες, ακόμα και χωρίς εμφανή συμπτώματα.

Πώς μεταδίδεται ο HPV

Ο HPV μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής:

• Κολπική, πρωκτική ή στοματική επαφή με φορέα του ιού
• Επαφή με το δέρμα ή τους βλεννογόνους μολυσμένου ατόμου
• Δεν απαιτείται πλήρης διείσδυση για τη μετάδοση
• Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο παιδί κατά τον τοκετό

Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο, αλλά δεν τον εξαλείφει πλήρως, αφού ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και μέσω περιοχών που δεν καλύπτονται.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Οι περισσότεροι φορείς του HPV δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα, και η λοίμωξη απομακρύνεται φυσικά από το ανοσοποιητικό σύστημα μέσα σε 1-2 χρόνια.

Όταν υπάρχουν συμπτώματα, αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

Κονδυλώματα:

• Μαλακά, ανώδυνα εξογκώματα στα γεννητικά όργανα ή στον πρωκτό
• Μπορεί να είναι μεμονωμένα ή σε ομάδες (σαν “κουνουπίδι”)
• Σε γυναίκες: στα χείλη του αιδοίου, στον κόλπο ή στον τράχηλο
• Σε άνδρες: στο πέος, το όσχεο ή την περιοχή του πρωκτού

Βλάβες υψηλού κινδύνου (συνήθως ασυμπτωματικές):

• Αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας που ανιχνεύονται με τεστ Παπανικολάου
• Σε πιο προχωρημένα στάδια, μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο τραχήλου μήτρας, πρωκτού, πέους ή στοματοφάρυγγα

Διάγνωση και έλεγχος

Η διάγνωση του HPV βασίζεται σε:

• Κλινική εξέταση για εξωτερικά κονδυλώματα
• Τεστ Παπανικολάου (Pap test): ανιχνεύει κυτταρικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας
• HPV DNA test: ανιχνεύει την παρουσία και τον τύπο του ιού σε δείγμα τραχηλικού επιχρίσματος
• Σε άνδρες, δεν υπάρχει επίσημος προληπτικός έλεγχος, αλλά μπορούν να εξεταστούν εφόσον εμφανίσουν κονδυλώματα

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Ο HPV είναι εξαιρετικά κοινός, και οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι θα μολυνθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Αυξημένο κίνδυνο έχουν:

• Άτομα με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους
• Όσοι ξεκινούν σεξουαλική δραστηριότητα σε νεαρή ηλικία
• Μη εμβολιασμένοι
• Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
• Καπνιστές (ειδικά για καρκίνο του τραχήλου)

Πρόληψη

Η πρόληψη του HPV είναι εφικτή με συνδυασμό μέτρων:

Εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης. Τα εμβόλια προστατεύουν από τους πιο επικίνδυνους τύπους του ιού, όπως:

• Τύποι 16 και 18 (υπεύθυνοι για το 70% των καρκίνων του τραχήλου)
• Τύποι 6 και 11 (σχετίζονται με το 90% των κονδυλωμάτων)

Συνιστάται:

• Σε κορίτσια και αγόρια ηλικίας 11-12 ετών
• Μπορεί να χορηγηθεί μέχρι τα 26 έτη και σε ειδικές περιπτώσεις μέχρι τα 45
• Δεν απαιτεί σεξουαλική επαφή για να είναι αποτελεσματικός ο εμβολιασμός

Άλλα μέτρα πρόληψης:

• Χρήση προφυλακτικού
• Τακτικός γυναικολογικός έλεγχος (Pap test και HPV test)
• Περιορισμός αριθμού σεξουαλικών συντρόφων
• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση

Αντιμετώπιση κονδυλωμάτων

Αν και δεν υπάρχει θεραπεία που να εξαλείφει τον HPV από τον οργανισμό, υπάρχουν επιλογές για την αφαίρεση των κονδυλωμάτων:

• Τοπικές θεραπείες (κρέμες, διαλύματα)
• Κρυοθεραπεία (με υγρό άζωτο)
• Καυτηριασμός με λέιζερ ή ηλεκτροχειρουργική
• Χειρουργική αφαίρεση

Είναι σημαντικό η θεραπεία να γίνεται από εξειδικευμένο γιατρό και να παρακολουθείται στενά, καθώς τα κονδυλώματα μπορεί να επανεμφανιστούν.