Διαγνωστικές εξετάσεις για τον καρκίνο: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Ο καρκίνος είναι μια από τις πιο σοβαρές παθήσεις και η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να κάνει τη διαφορά στη θεραπεία και στην πρόγνωση. Οι διαγνωστικές εξετάσεις είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για να εντοπιστεί έγκαιρα η ασθένεια ή για να παρακολουθηθεί η εξέλιξή της.

Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση

Ο εντοπισμός του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο:

• Αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας
• Μειώνει την ανάγκη για πιο επιθετικές αγωγές
• Επιτρέπει πιο συντηρητική αντιμετώπιση
• Μπορεί να σώσει ζωές

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποιες εξετάσεις προτείνονται και πότε.

Πότε πρέπει να κάνετε εξετάσεις

Η ανάγκη για διαγνωστικό έλεγχο εξαρτάται από:

• Την ηλικία και το φύλο
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου
• Ύπαρξη ύποπτων συμπτωμάτων
• Παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία ή η έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες

Οι εξετάσεις μπορεί να γίνουν είτε προληπτικά, είτε διαγνωστικά όταν υπάρχουν ενδείξεις ή συμπτώματα.

Βασικές διαγνωστικές εξετάσεις για τον καρκίνο

1. Αιματολογικές εξετάσεις

Ορισμένοι τύποι καρκίνου αφήνουν βιοχημικά ίχνη στο αίμα:

• Γενική αίματος – μπορεί να δείξει αναιμία ή άλλες ανωμαλίες
• Καρκινικοί δείκτες (tumor markers) όπως:
  • PSA (για προστάτη)
  • CA 125 (για ωοθήκες)
  • CEA (για παχύ έντερο, πνεύμονες κ.ά.)
  • AFP (για ήπαρ)

⚠ Οι δείκτες δεν αρκούν μόνοι τους για διάγνωση. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις ή για παρακολούθηση.

2. Απεικονιστικές εξετάσεις

Αποτελούν βασικό εργαλείο για την εντόπιση όγκων, τον προσδιορισμό του μεγέθους και την εκτίμηση μετάστασης.

• Ακτινογραφία: για αρχική αξιολόγηση (π.χ. πνεύμονες)
• Υπέρηχος (υπερηχογράφημα): ασφαλής και ανώδυνος
• Αξονική τομογραφία (CT): δίνει λεπτομερή εικόνα εσωτερικών οργάνων
• Μαγνητική τομογραφία (MRI): ιδιαίτερα χρήσιμη για εγκέφαλο, νωτιαίο μυελό, στήθος
• Μαστογραφία: ειδικά για την έγκαιρη διάγνωση καρκίνου του μαστού
• PET Scan: ανιχνεύει μεταβολική δραστηριότητα καρκινικών κυττάρων

3. Ενδοσκοπικές εξετάσεις

Δίνουν τη δυνατότητα απευθείας παρατήρησης εσωτερικών οργάνων και λήψης βιοψιών:

• Γαστροσκόπηση: για στομάχι και οισοφάγο
• Κολονοσκόπηση: για παχύ έντερο και ορθό
• Βρογχοσκόπηση: για πνεύμονες
• Κυστεοσκόπηση: για ουροδόχο κύστη

4. Βιοψία

Η βιοψία είναι η πιο αξιόπιστη διαγνωστική μέθοδος. Περιλαμβάνει:

• Λήψη δείγματος ιστού από τον ύποπτο όγκο
• Μικροσκοπική εξέταση για να προσδιοριστεί αν τα κύτταρα είναι καρκινικά

Γίνεται με διάφορους τρόπους: με βελόνα, χειρουργικά ή κατά τη διάρκεια ενδοσκόπησης.

5. Γενετικός έλεγχος

Σε άτομα με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, ο γενετικός έλεγχος μπορεί να εντοπίσει μεταλλάξεις που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου (π.χ. BRCA1/BRCA2 για καρκίνο μαστού ή ωοθηκών).

Τι να προσέξετε πριν και μετά τις εξετάσεις

• Συζητήστε με τον γιατρό σας ποιες εξετάσεις είναι κατάλληλες για εσάς
• Μη βασίζεστε σε αυτοδιάγνωση ή εξετάσεις από το διαδίκτυο
• Αν διαγνωστεί καρκίνος, ζητήστε δεύτερη γνώμη και αναλυτικό πλάνο θεραπείας
• Η ψυχολογική υποστήριξη είναι εξίσου σημαντική με την ιατρική φροντίδα