Ελκώδης κολίτιδα: Συμπτώματα, διάγνωση και διαχείριση

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΙΦΝΕ) που επηρεάζει αποκλειστικά το παχύ έντερο (κόλον) και το ορθό. Προκαλεί φλεγμονή και έλκη στο εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου, οδηγώντας σε επίμονες πεπτικές ενοχλήσεις και σε σοβαρές περιόδους έξαρσης με επώδυνα συμπτώματα.

Τι είναι η ελκώδης κολίτιδα

Η ελκώδης κολίτιδα ανήκει στις αυτοάνοσες παθήσεις, δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται εσφαλμένα στους ιστούς του ίδιου του σώματος. Η φλεγμονή ξεκινά συνήθως από το ορθό και μπορεί να εξαπλωθεί προς το υπόλοιπο παχύ έντερο. Η πορεία της νόσου χαρακτηρίζεται από εναλλαγή περιόδων ύφεσης και έξαρσης, με συμπτώματα που διαφέρουν σε ένταση και διάρκεια.

Συχνότερα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το πόσο εκτεταμένη είναι η φλεγμονή και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Διάρροια με αίμα ή/και βλέννα

• Κοιλιακός πόνος και κράμπες, κυρίως στο κάτω μέρος της κοιλιάς

• Επείγουσα ανάγκη για αφόδευση

• Απώλεια όρεξης και βάρους

• Αίσθημα μη πλήρους κένωσης

• Κούραση και αδυναμία

• Πυρετός (σε σοβαρές εξάρσεις)

Σε παιδιά και εφήβους, η νόσος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και την αύξηση του σωματικού βάρους.

Πιθανές αιτίες και παράγοντες κινδύνου

Παρότι η ακριβής αιτία της ελκώδους κολίτιδας παραμένει άγνωστη, φαίνεται πως εμπλέκονται:

Αυτοάνοση αντίδραση

Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στο εντερικό τοίχωμα.

Γενετική προδιάθεση

Η νόσος εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό φλεγμονωδών παθήσεων του εντέρου.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Διατροφή, μόλυνση, κάπνισμα και ψυχολογικό στρες μπορεί να επηρεάσουν την εμφάνιση ή τις εξάρσεις της νόσου.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας βασίζεται σε συνδυασμό εξετάσεων:

• Κολονοσκόπηση με λήψη βιοψιών για ιστολογική ανάλυση

• Αιματολογικές εξετάσεις για σημάδια φλεγμονής και αναιμίας

• Ανάλυση κοπράνων για αποκλεισμό λοίμωξης

• Αξονική ή μαγνητική εντερογραφία σε ορισμένες περιπτώσεις

Η πρώιμη διάγνωση είναι καθοριστική για τη σωστή διαχείριση και τον έλεγχο της νόσου.

Τρόποι διαχείρισης και θεραπείας

Η ελκώδης κολίτιδα δεν έχει οριστική θεραπεία, αλλά μπορεί να ελεγχθεί με φαρμακευτική αγωγή, σωστή διατροφή και αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Φαρμακευτική αγωγή

• Αμινοσαλικυλικά (5-ASA): Για ήπιες έως μέτριες περιπτώσεις

• Κορτικοστεροειδή: Σε οξείες εξάρσεις, για μείωση της φλεγμονής

• Ανοσοκατασταλτικά: Για μακροχρόνιο έλεγχο της νόσου

• Βιολογικοί παράγοντες (anti-TNF, anti-integrin): Σε μέτριες/σοβαρές περιπτώσεις ή όταν άλλες θεραπείες αποτύχουν

Χειρουργική επέμβαση

Σε σοβαρές περιπτώσεις ή όταν η φαρμακευτική αγωγή αποτυγχάνει, μπορεί να χρειαστεί αφαίρεση μέρους ή όλου του παχέος εντέρου.

Ρόλος της διατροφής και του τρόπου ζωής

Αν και η διατροφή δεν προκαλεί τη νόσο, μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε περιόδους έξαρσης.

Τι να προσέξετε:

• Αποφύγετε γαλακτοκομικά, λιπαρά φαγητά, αλκοόλ, καφεΐνη και πικάντικες τροφές

• Καταναλώστε μαγειρεμένα λαχανικά, ρύζι, μπανάνες, βρώμη και μικρά, συχνά γεύματα

• Κρατήστε ημερολόγιο τροφών για να εντοπίσετε τι σας ενοχλεί

Επιπλέον συμβουλές:

• Ενυδατωθείτε επαρκώς

• Κοιμηθείτε σωστά

• Διαχειριστείτε το άγχος μέσω τεχνικών χαλάρωσης, όπως γιόγκα ή περπάτημα

Πότε πρέπει να απευθυνθείτε σε γιατρό

Επικοινωνήστε άμεσα με γιατρό εάν:

• Έχετε αιμορραγία στα κόπρανα που επιμένει

• Τα συμπτώματα επιδεινώνονται γρήγορα

• Εμφανίζετε έντονη απώλεια βάρους ή αδυναμία

• Έχετε υψηλό πυρετό με έντονο κοιλιακό άλγος

Η σωστή και έγκαιρη παρακολούθηση από γαστρεντερολόγο είναι βασική για τη μακροχρόνια πορεία της νόσου.